รวมสาวสวย-สาระน่ารู้-วาไรตี้-ขำขัน-เทคโนโลยี

โดย ผู้จัดการออนไลน์ 25 กันยายน 2548 13:32 น. โดย : ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ โลกนี้เป็นของใคร ? คำถามตอบง่ายหากใช้ขนาดสมองหรือระดับไอคิว แต่ในมุมมองของธรรมชาติ ฉลาดไม่มีความหมาย วิวัฒนาการสำคัญ สัตว์ใดอยู่รอดในช่วงเวลายาวนาน แพร่พันธุ์จนมีประชากรมหาศาล ผสมผสานพันธุกรรมเกิดเป็นสัตว์ชนิดใหม่ แยกสาแหรกเพิ่มความหลากหลายจนอยู่ได้ในทุกที่ นี่แหละ...ผู้ครอบครอง หากใช้เกณฑ์เยี่ยงนี้มากำหนด มนุษย์มีเพียงหนึ่งชนิด ยึดครองพื้นที่ได้เพียงไม่กี่เปอร์เซนต์ของโลก จริงอยู่มนุษย์อาจไปถึงยอดหิมาลัย ไปกลางทะเลทราย ไปถึงแม้ดวงจันทร์ แต่นั่นคือ "ไป" มิใช่ "อยู่" ในจำนวนสัตว์มีกระดูกสันหลังทั้งหมด (vertebrate) มีเพียงกลุ่มเดียวใกล้เคียงกับความเป็น "ผู้ครอบครอง" พวกเขาพบได้ในทุกแห่งที่มีน้ำ ตั้งแต่ที่ลึกกลางสมุทรเกินสิบกิโลเมตร จนถึงแอ่งน้ำบนยอดเขาแอนดีสสูงหนึ่งหมื่นห้าพันฟุต ในบ่อน้ำแร่แอ่งน้ำร้อนอุณหภูมิเกิน 40 องศา จนถึงน้ำเย็นเฉียบใกล้ติดลบที่ขั้วโลกเหนือใต้ พวกเขาอยู่ได้ในทุกอุณหภูมิทุกความกดดันบรรยากาศ พวกเขาคือปลา สัตว์มีกระดูกสันหลังหลากหลายสูงสุด จำนวนชนิดของปลาที่พบบนโลก มากกว่านกสองเท่าเศษ มากกว่ามนุษย์สองหมื่นเท่าเศษ มากกว่าสัตว์เลื้อยคลาน มากกว่ากบเขียดกิ้งก่าจระเข้ใด ในด้านความหลากหลาย พวกเขาเป็นรองเพียงสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังบางกลุ่ม เช่น แมลง หอย เป็นเวลากว่าสี่ร้อยล้านปีที่มีปลาขึ้นมาในโลก ก่อกำเนิดเกิดเป็นปลากระดูกอ่อนและปลากระดูกแข็ง ปลามีทุกขนาด ตั้งแต่ตัวจิ๋วความยาวเพียง 1 เซนติเมตร จนถึงปลายักษ์ยาวเกินสิบเมตร ฉลามวาฬ...ปลาจ้าว เพื่อนใต้ทะเลที่คนไทยคุ้นเคย เป็นข่าวหน้าหนึ่งในหนังสือพิมพ์หลายต่อหลายครั้ง ยังเป็นหัวข้อสำคัญในการสนทนาระหว่างนักดำน้ำ เป็นความฝันในการดำดิ่งสู่โลกสีครามกำแพงสีฟ้าของหลายต่อหลายคน แล้วอะไรคือเหตุผลของการครองโลก ? คำตอบอยู่ที่กาลเวลา ทุกชีวิตถูกคัดเลือกโดยธรรมชาติ สืบทอดกรรมพันธุ์ผ่าเหล่าแตกกอ เปลี่ยนแปลงรูปร่างให้เหมาะสมกับระบบนิเวศที่อาศัย ปรับพฤติกรรมให้คงอยู่รอดได้ในโลกของ "กินหรือถูกกิน" ปลาบางชนิดหนีและล่าโดยง่าย อาศัยความใหญ่เป็นตัวตัดสิน หากใหญ่กว่า...รอดได้และกินได้ ปลาใหญ่กินปลาเล็กใคร ๆ ก็รู้ แต่ปลาใหญ่สุดในทะเลมิใช่ผู้ชนะเสมอไป ระบบประสาทสัมผัส ปฏิกริยาตอบโต้ รูปร่างที่เหมาะสม แม้กระทั่งกระบวนการของร่างกาย ล้วนเกี่ยวเนื่องสัมพันธ์ ฉลามขาวเป็นตัวอย่างที่ดี ในขณะญาติผู้พี่ Megalodon เคยครองโลกเมื่อเกือบสามสิบล้านปีก่อน แต่สาบสูญหายไปยามโลกเปลี่ยน เหยื่อเกิดการอพยพย้ายถิ่น ฝูงวาฬมุ่งสู่ขั้วโลกเหนือใต้ ฉลามยักษ์ตามไปไม่ได้เพราะน้ำที่นั่น...หนาวเกินไป แต่ฉลามขาวทำได้ ระบบภายในร่างกายคล้ายสัตว์เลือดอุ่น Megalodon ยาวกว่ายี่สิบเมตรสูญพันธุ์ ฉลามขาวยาวหกเมตรยังคงอยู่ ไม่เร็ว...ไม่พราง รอดได้หรือไม่ ? ปลาการ์ตูนตอบคำถามนี้หนักแน่นชัดเจน สายพันธุ์ปลาการ์ตูนเกือบสามสิบชนิดในโลก พัฒนาพฤติกรรมยากหาปลาใดเสมอเหมือน เขาอาศัยดอกไม้ทะเลเป็นที่พึ่ง แอบอิงเอนกายใกล้ชิดผูกพันจนแนบสนิท เมือกป้องกันเข็มพิษติดตามตัว เมือกช่วยให้ดอกไม้ทะเลไม่ยิงเข็มพิษใส่ตัวเอง เมื่อเคลือบตามลำตัวปลา พวกเขาย่อมอาศัยอยู่ในดอกไม้ทะเลได้สบายอารมณ์ น้องทาทาเคยร้องเพลงไว้ "แมลงตัวนั้น...ตัวนี้ มีเยอะมากมาย ดู ๆ ไปก็รัก...รักมันทุกตัว" แม้แมลงไม่ใช่ปลา และน้องทาทาไม่ Young แต่เปลี่ยนเป็นดูม ๆ ตูมจัง แต่สิ่งหนึ่งไม่เปลี่ยนและไม่มีวันเปลี่ยน การเห็นสิ่งมีชีวิตหลากหลายคือการผจญภัย...คือความสุข คือจุดหมายในการใช้ชีวิตของหลายคน ดำดิ่งลงสู่โลกสีคราม มองดูปลาสิบร้อยพันชนิดรายล้อมรอบกาย เห็นในสิ่งที่คนส่วนใหญ่ในโลกไม่เคยเห็น รู้แจ้งเห็นจริงในสิ่งที่หลายคนค้นหาทั้งชีวิต...ไม่เจอ ความรู้เกิดได้เพียงจ้องภาพตรงหน้า มองดูปลา...ดูความหลากหลาย ย้อนคิดถึงสัมพันธ์ถึงกาลอันเนิ่นนาน กว่าจะมาเป็นทุกชีวิตในวันนี้ เราเป็นเพียงหนึ่ง หนึ่งอันน้อยนิดของโลกยิ่งใหญ่มหาศาล หนึ่งนั้นจำเป็นต้องเรียนรู้และหาทางอยู่ร่วม หนึ่งนั้นมิอาจเป็นใหญ่ คิดหวังเป็นผู้ยึดครอง เพราะโลกนี้มีผู้ครอบครองอยู่แล้ว คือปลาคือมัจฉาผู้ครองโลกและนั่นคือเหตุผลที่ผมสนใจปลา ชื่นชอบมัจฉาเกินหน้าสัตว์ใดในท้องทะเล ความสนใจปลาดำเนินสืบเนื่องมา จนถึงเวลาที่ได้ลอง ผมเขียนหนังสือคู่มือชุด "ปลาทะเลไทย" เมื่อเกือบสองปีก่อน ด้วยหวังอยากให้คนไทยรู้จักปลาไทยกันเยอะ ๆ โดยเฉพาะปลาที่อาศัยในแนวปะการัง เพื่อนผู้มีคุณค่าทรงประโยชน์ เป็นทั้งอาหารทั้งทรัพยากรท่องเที่ยวมีชีวิต ทำให้ประเทศไทยมีรายได้นับแสนล้านบาท ปลาทะเลไทยหมายเลข 1 วางตลาดด้วยอาการพรั่นพรึงของคนทำและของสำนักพิมพ์ ด้วยคู่มือธรรมชาติวิทยาเป็นหนังสือต้องห้ามของตลาดเมืองไทย ลงทุนเยอะแต่รายได้น้อยติดตลาดยาก แต่พวกเราเข้าใจผิด คนรักปลามีมากกว่าที่คิด จนถึงวันนี้ ปลาทะเลไทยพิมพ์ไปแล้ว 3 ครั้ง รวมทั้งได้รับการแปลเป็นภาษาอังกฤษ ปลาหมายเลขสองตามมา ด้วยการรวมพลมวลหมู่มัจฉาปลาผีเสื้อ 27 ชนิด จากจำนวนทั้งหมด 40 ชนิดในทะเลไทย เป็นงานที่ยากลำบาก โดยเฉพาะหนุ่มน้อยนักวาดภาพที่ต้องตามดูปลาก่อนร่างลายเส้นลงรายละเอียด แม้ปลาหนึ่งและสองได้รับการสนับสนุนจากคุณ ๆ แต่ปลาทำยาก...มาก โดยเฉพาะเล่มสาม เล่มสุดท้ายในไตรภาคแรก เราตั้งใจรวบรวม 3 กลุ่มปลาสำคัญสุด "นกขุนทอง สลิดหิน สินสมุทร" ปลานกขุนทองคือปลาหลากหลายเป็นอันดับสองของท้องทะเล (ไม่นับปลาบู่ที่มีจำนวนมากสุดมาก และมีการศึกษารายละเอียดค่อนข้างน้อย) พวกเขามีความยาวตั้งแต่เท่าปลายนิ้วก้อย ไปจนถึงนกขุนทองหัวโหนก ปลายักษ์ยาว 2 เมตร เป็นปลาที่ขึ้นบัญชี CITES ครั้งมาประชุมในประเทศไทย จัดเป็นปลาในแนวปะการังชนิดแรกที่ขึ้นบัญชีก็ว่าได้ ข้อมูลจากวิทยานิพนธ์ของคณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ระบุว่าปลานกขุนทองในทะเลไทยมีไม่ต่ำกว่า 69 ชนิด วิทยานิพนธ์เล่มนี้เพิ่งเสร็จสิ้น หลังจากสาวน้อยใช้เวลาดำน้ำไปทำไปร่วม 5 ปี ผมนำผลงานของเธอลงจากหิ้ง เอามาใส่ไว้ในหนังสือเล่มนี้ แต่นกขุนทองยังเป็นรองสลิดหิน พวกเขาคือปลาหลากหลายสุดในแนวปะการัง ทั้งโลกมีไม่ต่ำกว่า 320 ชนิด ในทะเลไทยเราค้นพบถึงตอนนี้ 74 ชนิด ผู้เชี่ยวชาญด้านปลาสลิดหินคือคนวาดภาพปลาให้หนังสือชุดนี้ ผู้ที่ครั้งหนึ่งเคยเป็นนิสิตทำวิทยานิพนธ์เรื่องปลาสลิดหินคนแรกของไทย เราจึงใส่เรื่องปลาสลิดหินเต็ม ๆ โดยเฉพาะ 7 สายพันธุ์ปลาการ์ตูนในน่านน้ำ ปลาสุดท้ายแม้ความหลากหลายไม่มาก แต่หากพูดถึงความสวย ไม่มีใครเกินหน้า "ในทะเลมีเทวดา...ปลาสินสมุทร" ฝรั่งยังตั้งชื่อเขาว่า Angelfish ในเมืองไทยมีรายงานมากกว่าสิบชนิด เรานำมาใส่ไว้เกือบครบ ขาดเพียงชนิดเดียวที่เป็นปลาจิ๋วไม่ค่อยโดดเด่น